Densytometria to badanie gęstości mineralnej kości (inaczej badanie densytometryczne). Dzięki densytometrii można wykryć osteoporozę we wczesnym etapie jej rozwoju, a także określić stopień jej zaawansowania oraz monitorować leczenie.
Wykonujemy densytometryczne badanie gęstości kości:
- z szyjki kości udowej
- z kręgosłupa
- z kręgosłupa i szyjki kości udowej
- całego ciała (total body)
Ok. 40. roku życia badanie powinien wykonać każdy, u kogo w rodzinie występowała osteoporoza. Poza tym profilaktycznie powinny go wykonać kobiety ok. 50. roku życia oraz mężczyźni ok. 60. roku życia. Wskazaniem do przeprowadzenia badania są najczęściej:
- niska masa ciała
- złamania w przeszłości
- mała zawartość wapnia i/lub witaminy D w diecie
- niewielka aktywność fizyczna
- późna pierwsza miesiączka
- częste porody w krótkich odstępach czasu
- wczesna menopauza
- palenie tytoniu i nadużywanie alkoholu
Badaniu powinny się też poddać osoby przewlekle chore, zagrożone wtórną osteoporozą (m.in. nieleczona choroba wrzodowa, nadczynność tarczycy, niewydolność nerek lub wątroby, zespół złego wchłaniania).
Do badania nie trzeba się specjalnie przygotowywać. Przed rozpoczęciem badania należy poinformować lekarza o schorzeniach (np. o chorobach tarczycy, o cukrzycy) oraz o przyjmowanych lekach. Jeżeli kilka tygodni przed densytometrią było wykonywane badanie z kontrastem (np. tomografia komputerowa), trzeba i o tym powiadomić lekarza, bo między badaniami musi być przerwa. W dniu badania nie należy zażywać leków ani suplementów diety z wapniem.
Do badania należy zdjąć wszystko, co zawiera metal (np. biżuterię). Zazwyczaj bada się kości, które najczęściej ulegają złamaniu w przebiegu osteoporozy. Są to: odcinek lędźwiowy kręgosłupa, szyjka kości udowej, nadgarstek i przedramię. Kiedy badane są plecy lub biodro, kładziemy się na stole pomiarowym, a kiedy ręce – siedzimy. Nad badanym fragmentem ciała przesuwa się ramię aparatu emitującego promienie. Trwa to kilka minut, w tym czasie trzeba leżeć lub siedzieć nieruchomo. Po wykonaniu densytometrii od razu można wrócić do normalnych zajęć.
W badaniu Total Body ocenie poddana zostaje masa tkanki kostnej całego szkieletu poprzez wyznaczenie gęstości w g/cm². Następnie dzięki specjalnemu oprogramowaniu porównuje się wynik do wartości szczytowych dla danej płci lub kontrolnej grupy rówieśniczej. Możliwa jest również ocena mineralizacji tkanki kostnej w poszczególnych segmentach szkieletu.
Podczas badania densytometrycznego całego kośćca analizie poddany zostaje także skład ciała z wyznaczeniem masy tkanki tłuszczowej (Fat mass) oraz jej procentowego udziału względem masy ciała (% Fat), a także rozkładu percentylowego względem populacji referencyjnej. Możliwa jest również ocena masy tkanki mięśniowej (wyznaczenie Lean Body Mass).
Podczas tego badania skanowane jest całe ciało pacjenta. Uzyskuje się wynik gęstości całego kośćca, ale przede wszystkim szczegółowe informacje dotyczące składu ciała.
Wynik badania zawiera:
- Graficzną wizualizację rozkładu tłuszczu i mięśni w ciele (każda tkanka inny kolor)
2. Tabelaryczne zestawienie poszczególnych parametrów:
- Masa mięśni w danej kończynie / regionie ciała
- Masa tłuszczu w danej kończynie / regionie ciała
- Całkowita masa kończyny / regionu ciała
- Gęstość kości w danej kończynie / regionie ciała
- Odniesienie wyniku badania do klasyfikacji WHO.
- Szeroką gamę współczynników porównujących konkretne rejony ciała.
Niektóre kliniki oferują densytometrię z wykorzystaniem fal ultradźwiękowych. W takim przypadku badana jest kość piętowa. Zdejmuje się but z jednej nogi i wszystkie rzeczy znajdujące się na niej do wysokości kolan. Czasem przeciera się stopę rozcieńczonym wodnym roztworem alkoholu, żeby odtłuścić jej powierzchnię. Następnie wkłada się stopę do specjalnej komory aparatu, opiera ją na podpórce i nie wykonuje żadnych ruchów. Podczas badania stopa jest zanurzoną w wodzie z dodatkiem niewielkiej ilości detergentu, o temperaturze zbliżonej do ciepłoty ciała. Jednak to badanie jest niemiarodajne. Jedyne badanie, które pozwala zbadać gęstość kości, to wyżej opisane badanie z wykorzystaniem promieni rentgenowskich.